يافته های ما پيرامون توليد مثل گاو سيستانی

يافته هاي ما پيرامون توليد مثل گاو سيستاني

امير نياسري نسلجي

متخصص توليد مثل دام و استاد دانشکده دامپزشکی دانشگاه تهران

گاو سيستاني ایران جزو قديمي ترين نژادهاي گونه زبو يا بوس اينديكوس جهان با بیش از 5500 سال سابقه است كه با شرايط سخت زيست محيطي منطقه سيستان نظیر بادهای 120 روزه سازش پيدا كرده و در گذشته با اتکاء بر نيزارهاي موجود در دریاچه هامون و دشتهای الحاقی موجبات توسعه پايدار در امر دامپروري منطقه سيستان را فراهم مي ساخته است. امروزه بدليل خشكساليهاي پي در پي، اتخاذ سياستهاي اشتباه در امر دورگ گيري اين نژاد با نژادهاي ديگر، پرواربندي و كشتار بي رويه و بالاخره عدم انسجام در تصميم گيري پيرامون توسعه اين نژاد در سطح استان سيستان و بلوچستان، موجوديت اين نژاد ارزشمند در معرض خطر قرار گرفته است. بر  اساس مشاهدات ميداني، جمعيت گاو سیستانی خالص از رقمي در حدود 120000 راس (آمار گزارش شده در آستانه انقلاب اسلامي) به كمتر از 2000 راس (در حال حاضر) تقليل یافته است.  از سال 1376 پس از مراجعت اینجانب از استرالیا و استخدام در موسسه تحقیقات علوم دامی کشور، فعاليتهاي پژوهشي متعددي پيرامون تبيين صفات توليد مثلي گاو سيستاني توسط اینجانب و با همکاری صمیمانه استاد فرهیخته و بزرگوارم جناب اقای دکتر محمود بلورچی و دانشجویان عزیز ما آقایان دکتریوسف دماوندی، دکترعلی انگورانی، دکتر سید محمد حسینی، دکتر فرید براتی، دکتر وحید بابائی و مرحوم دکتر محمد داود جالینوس صورت پذیرفت. البته لازم است از مسئولین و پرسنل محترم موسسه تحقیقات علوم دامی و ایستگاه دامپروری سیستان بویژه آقایان دکتر قره داغی (معاونت محترم پژوهشی وقت موسسه تحقیقات علوم دامی کشور)، دکتر فتح الله سرحدی (ریاست محترم وقت بخش تحقیقات گاو موسسه تحقیقات علوم دامی کشور)، مهندس کمال رضوی، مرحوم مهندس سراج، دکتر احمد ناجی، پرویز روحی، مهندس بیرجندی و مهندس آتش پنجه (مرکز تحقیقات استان سیستان و بلوچستان)، مهندس نغزعلی (ریاست وقت ایستگاه دامپروری سیستان)، مهر الله سعدانخواه، امیر نورزهی، محمد قنبری و الله نور که در انجام امور پژوهشی ما از هیچگونه تلاشی فرو گذار نبودند تشکر نمایم. البته در بخشی از این پژوهشها از نظرات علمی دوست عزیزم پروفسور ویلیام تاچر از دانشگاه فلوریدا نیز برخوردار بودیم که جا دارد از حسن توجه ایشان قدردانی نمایم.   ابتدا این پژوهشها در مؤسسه تحقيقات علوم دامي كشور که در آن زمان دارای بالغ بر سیصد راس از بهترین گاوهای سیستانی ایران بود پایه ریزی شد. متاسفانه در اثر یک تصمیم عجولانه ریاست وقت آن موسسه و مشاوره غیر علمی افرادی که برخی از آنها، بدلایل مادی، امروز علم حمایت از گاو سیستانی را برداشته اند، گاوهای سیستانی با ارزش موسسه تحقیقات علوم دامی کشور راهی کشتارگاه شدند. سایر فعالیتهای پژوهشی ما پس از حذف گاوهای سیستانی موسسه تحقیقات علوم دامی در ایستگاه دامپروري سيستان واقع در زهک زابل ادامه یافت. در سالهای 76 تا 78، آزمایشگاه اسپرم گیری موسسه تحقیقات علوم دامی کشور توسط اینجانب راه اندازی شد و در حدود 20000 پایت اسپرم از بهترین گاوهای نر سیستانی موجود در موسسه منجمد و ذخیره گردید. این مجموعه نفیس و بی بدلیل هم اکنون در مرکز اصلاح نژاد کشور نگهداری می شود که می تواند در سالهای آینده در صورت نیاز در احیاء این گونه دامی با ارزش نقش بسزائی داشته باشد. اولين گزارشات علمي در معرفی گاو سیستانی ایران در بهترین نشریات جهانی توسط گروه تحقیقاتی ما صورت پذیرفت. در این پژوهشها به مقايسه ديناميسم فوليكولهاي تخمداني بين گاو سيستاني و هولشتاين، كنترل رشد فوليكولهاي تخمداني، همزماني فحلي و تخمك گذاري، بررسي دوز درماني مناسب جهت سوپراوولاسيون، بررسي اثر تنش حرارتي بر روي پاسخ سوپراوولاسيون و كيفيت رويان استحصالي، نرخ باروري حاصل از انتقال رويان تازه و منجمد و بالاخره تاثير يك يا دو بار دوشش بر روي پارامترهاي توليد مثلي گاو سيستاني پس از زايش پرداخته شد. نتايج اين تحقيقات نشان داد كه:

1. تفاوت چنداني در ديناميسم فوليكولهاي تخمداني بين نژاد سيستاني و هلشتاين وجود ندارد. تنها اینکه اندازه فولیکول تخمک گذار در گاو سیستانی بمراتب کوچکتر از گاو هولشتاین است.
2. برنامه هاي همزماني فحلي و تخمك گذاري با نتايج مطلوب جهت توسعه برنامه هاي تلقيح مصنوعي در اين نژاد ارائه گرديد.
3. گاو سيستاني بر خلاف گاو هولشتاين به تنش حرارتي بسيار مقاوم بوده و بروز علائم فحلي، تخمك گذاري و نرخ آبستني در اين نژاد تحت تاثير تنش حرارتي  قرار نمي گيرد.
4. گاو سيستاني داراي طول دوره باز آبستني بسيار كوتاه در مقايسه با ساير گاوهاي نژاد بوس اينديكوس است. اين فراسنجه بعنوان یک معضل جهاني و بويژه در گونه بوس اينديكوس مطرح است. اغلب گاوهای سیستانی موجود در ایستگاه دامپروری کشور در فاصله 60 روز پس از زایش آبستن می شدند که این واقعیت می تواند به روند سریع بازسازی و بازگشت رحم و تخمدان به فعالیت طبیعی پس از زایش دلالت داشته باشد.
5. بالاخره در اين نژاد افزايش تعداد دوشش (2 بار در مقابل 1 بار) تاثير منفي بر روند بازگشت فعاليت تخمدانها پس از زايش ندارد.

بطور خلاصه مي توان بيان داشت كه گاو سيستاني جزو ذخائر ارزشمند دامي ايران و جهان بشمار مي رود كه با دارا بودن صفات مطلوب و عدم دارا بودن صفات نامطلوب گونه بوس اينديكوس بعنوان يك نژاد متمايز و مفيد در سطح جهاني مطرح است. با امید اینکه مسئولین امر با برنامه ریزی درخور و مناسب زمینه احیاء و تکثیر این نژاد منحصر به فرد کشور را فراهم سازند.

References

1. Barati, F., Niasari-Naslaji, A., Bolourchi, M., Razavi, K.,Sarhaddi, F. & Naghzali, E. (2007). Pregnancy rates of Sistani cattle following transfer of frozen-thawed embryos recovered during winter and summer. Iranian J. Vet. Res., 8: 151-154.

2. Barati, F., Niasari-Naslaji, A.,  Bolourchi, M., Sarhaddi, F, Razavi, K., Naghzali, E.,  Thatcher, W.W. (2006). Superovulatory response of Sistani cattle to three different doses of FSH during winter and summer. Theriogenology, 66: 1149-1155.

3. Jalinous, M.D., Niasari-Naslaji, A., Sarhaddi, F., Naghzali, E. (2006). Increasing estrous detection rates within 4 days in a prostaglandin based estrus synchronization program in Bos indicus beef (Sistani) cattle. Reprod. Fertil. Develop. 18: 116.

4. Barati, F., Niasari-Naslaji, A. Bolourchi, M., Razavi, K., Naghzali, E., Atashpanjeh, M. & Sarhaddi, F. (2004). Optimal dose of Folltropin-V for superovulation in Sistani cattle. 15th Int. Cong.  Anim. Reprod, 2: 355.

5. Niasari-Naslaji, A., Sarhaddi, F., Babaei, V. & Birjandi, M. (2002). The effect of PMSG on the tightness of estrus synchrony in Bos indicus cattle. XXII World Buiatrics Congress.

6. Niasari-Naslaji, A., Hosseini, S.M., Bolourchi, M., Birjandi, M.R. (2001). Steroid priming shortens prostaglandin based estrus synchronization program from 14 to 7 days in cattle. Theriogenology, 56: 735-743.

7. Hosseini, S. M., Niasari-Naslaji, A., Sarhaddi, F., Bolourchi, M. & Birjandi, M. R. (2001). The effect of steroids prior to prostaglandin on estrus synchronization and conception rates in cattle.J. Fac. Vet. Med., 56: 41-45.

8. Hosseini, S.M., Bolourchi, M., Sarhaddi, F. & Niasari-Naslaji, A. (2000). Effect of different doses of estrogen on estrous behaviour, mucous discharge and ovulation in cattle. 14th Int. Cong.  Anim. Reprod, 2: 41.

9. Niasari-Naslaji, A., Sarhaddi, F., Damavandi, Y.,  Angurani, A. & Naji, A. (1999). Effect of follicle regressing agents, oestrogen and progesterone, on ovarian follicular dynamics in Bos taurus and Bos indicus heifers.Aust. Soc. Reprod. Biol., 30: 118.

10. Niasari-Naslaji, A., Sarhaddi, F., Naji, A., Angurani, A. & Damavandi, Y. (1999). Ovarian follicular dynamics in Bos taurus and Bos indicus heifers.  Theriogenology, 51: 307.